Wortel van lijden

Volgens de boeddhistische filosofie is de wortel van lijden verlangen (of gehechtheid) – het verlangen om te hebben of niet te hebben. Dit levert een interessante discussie op.

Als we niets verlangen, kunnen we tevredenheid vinden, wat een doel is. Maar als we helemaal tevreden zijn en niets verder uit het leven willen, hoe beïnvloedt dat dan onze ambitie?

Is ambitie de vijand van tevredenheid? Hoe kunnen ambitie en tevredenheid harmonieus bestaan? Als het stoppen met lijden ons uiteindelijke doel is, betekent dat dan dat we geen doelen en ambities mogen hebben?

Natuurlijk kunnen we nog steeds doelen en ambities hebben. Het idee is dat we onszelf willen beheersen. We willen voldoening vinden met waar we zijn, wie we zijn en wat we eerst hebben, en als we eenmaal het vermogen vinden om op dit moment tevreden te zijn, is het oké om doelen te stellen en naar meer te streven. We kunnen het niet toelaten dat die doelen, verlangens en ambities er voor zorgen dat we niet tevreden zijn met onze huidige omstandigheden.

In de westerse samenleving hebben we dit probleem van de onverzadigbare lust. Wat we ook krijgen, we willen altijd meer. Nooit tevreden. En we hebben de neiging om tegen onszelf te praten in zinnen die zo beginnen: ‘Als ik maar __ zou kunnen hebben, dan _;’ ‘Als ik ___ zou kunnen doen, dan _____.’ Het is nooit genoeg.

Het kan beginnen met het op jonge leeftijd willen van een appartement. Je krijgt het eerste appartement, nu heb je meubels nodig. Je krijgt het meubilair. Nu heb je decoraties nodig. Jij krijgt de versieringen. Nu heb je meer potten en pannen nodig, en een paar keukengadgets. Die krijg je. Het is tijd voor een nieuw bedsprei. Nu heb je een gigantisch flatscreen nodig om aan de muur in de woonkamer te hangen. Ik snap het. Maar de slaapkamer heeft een tv nodig. Ik snap het. Nu krijgt je eindelijk het appartement precies zoals je het wilt. Raad eens? Je besluit dat je het appartement niet eens meer wilt. Nu heb je een nieuw appartement nodig, in een mooier appartementencomplex. Het is tijd om te verhuizen.

Het is een verslaving in de westerse samenleving. Een verslaving aan dingen, verslaving aan zelfverbetering, verslaving aan prestaties – eigenlijk is het een verslaving aan ‘meer’. Meer van alles. Wat is het volgende? Een vakantie? Nieuwe auto? Meer onderwijs? Meer kleding? Meer inkomen? Promotie?

Er is een onvermogen om op dit moment tevreden te zijn. Tevredenheid vinden is een geschenk en het is een geschenk dat niet gemakkelijk komt. Het kost veel werk en toewijding.

Het begint met het waarderen van de kleine dingen. We vieren vaak grote prestaties, maar nemen zelden de tijd voor kleine feesten.